QƏRBİ AZƏRBAYCAN İRSİ

İrəvan quber­ni­ya­­­sı Yeni-Bə­y­a­­zid qə­­­za­sın­da Gö­yçə gö­­lü­­nün sa­­hi­lin­dəki A­ş­a­­­­­­ğı Qa­ran­lıq şə­hər tip­li qə­sə­bə­də.

Aşağı Qaranlıq 1926-cı ildən M­­­ar­­­tu­ni, 7.11. 1995-ci ildən Ge­ğarkunik vilayəti əra­zi­si­nə daxil edilib.

Memarlıq

Hazırda er­mə­ni abi­­də­si ki­mi təq­­dim olu­nur

Aşağı Qaranlıq kəndi qədim Azərbaycan döv­ləti Qara­qo­yunluların yurd yeri olub. Kənd ti­ca­rət və sənətkarlıq baxımından inkişaf edib. Kəndin içində və kənarında o dövrə aid tikililərin xarabalıqları 1988-ci il de­por­tasiyasına qədər qalırdı. Kənddə arxe­o­loji qazıntıların aparılması orada Azərbay­­can tarixinə aid mühüm abi­də­lər­in üzə çıx­masını təmin edər. Aşağı Qa­ran­lıq kəndi qədim oğuz qəbirləri və qəbir­üstü abi­dələrin ən çox olduğu ərazidir. Si­nə və baş­daşları naxış və at, qoç fiqurları, ya­zı­lar əks olunan məzarlar qəbiristanlığa abi­­də­lər muzeyi görkəmi verir. Qara­qo­yun­lu tay­fasının oğuz bəylərindən olan Əhməd ibn Qasımın qəbirüstü abidəsi (1540- 1575) də burada yerləşir [i], [ii]. To­ponim mə­kan mənası bildirən -lıq şə­kil­çisi qəbul et­miş, türk dilində “təpə”, “qaya” mənasın­­da işlənən qara sözü əsa­sında əmələ gəlib “təpəlik, dağlıq, qayalıq yer” mə­na­sı­nı bildirir [iii].

Aşağı Qaranlıq kən­din­də möv­cud olan qəbir­üstü abidələr də bu ərazidə qə­dim dövrdə türk -oğuz boy­la­rı­nın yaşa­dı­ğı­nı təs­diq edir.

[i] https://ok.ru/qerbi.azerbaycan/topic/67617693229278

[ii] https://ok.ru/qerbi.azerbaycan/topics

[iii] Мурзаев, Э.М. Словарь народных географических терминов / Э.М.Мурзаев . – М.: Мысль, 1984 . – С. 256.