QƏRBİ AZƏRBAYCAN İRSİ

Göyçə ma­ha­lı­ Ba­­sarkeçər ra­­­yo­nu Böyük Məz­rə kəndində

Basarkeçər ra­y­o­­nu – Vard­e­nis, Böyük M­ə­z­­­­­rə kəndi – 19.04. 1991-ci ildən Mets Mas­rik adlan­­dı­rılıb.

Memarlıq

Böyük Məzrə kən­din­də yer­lə­şən köhnə qəbir­is­tanlıq deyilən əra­­zidəki oğuz qə­bir­lə­ri və qə­bi­­rüstü daş­lar er­­mənilər tərə­f­in­­­dən dağıdılıb, məhv edilib

Kənddəki köhnə qəbiristanlıqda qədim döv­rə aid çoxlu sayda oğuz qəbirləri möv­cud olub[i]. Bu qəbir daş­ları­nın ək­sə­riy­yəti  2 -3 metr hündürlüyündə və 1 və 5 metr dərinliyə basdırılmış vəziyyətdə, də­rin və enli olması ilə diqqət çəkir. Bu kənd­in və  Basarkeşər rayonunun kənd­lə­ri­­nin təbii-coğrafi şəraitinin və tarixi keç­mi­şinin Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində siyasi-hərbi, ictimai-iqtisadi, maddi-mə­nəvi və mədəniyyət özəlliyi onunla öl­çü­lür ki, bu bölgə minilliklər boyunca müx­təlif mənşəli yer adları (toponimlər) ilə yan­aşı ictimai-siyasi hadisələrin mahiy­yə­ti də daxil olmaqla sırf xristianlığa qə­dər­ki, alban və müsəlman-türk etno-ge­nez­i­si­ni, ruhunu özündə yaşadıb, qoruyub sax­la­yıb və inkişaf etdirib. Diqqət çəkən mə­qam odur ki, Ba­sar-keçər nahiyəsinin ya­şa­yış məntəqələrinin etno-ge­ne­zi­sin­də (ya­ranma tarixində) həm də Şərqi Azər­bay­canda (Borçalı mahalı, Qazax, Şəm­kir, Gədəbəy, Daşkəsən, Kəlbəcər na­hi­yə­ləri üzrə) yaşayan nəsil-soy şəcərəsinin tə­siri də böyükolmuşdur [ii], [iii] .

Böyük Məzrə kə­n­­­d­­in­dəki qə­bir­­­üs­tü abi­də­lər q­ə­dim mü­səl­m­a­n-türk qöv­m­ü­­­­nün tarixi y­u­rd-yuva o­caq­la­­r­ında x­r­i­s­­ti­an­lı­­ğa qədərki al­ban mə­də­ni­y­yə­ti­­nin mad­di-m­ə­də­ni irsi A­z­ə­r­­bay­­­canın digər böl­­­gə­lə­rindəki mad­di-mə­də­ni a­­­bi­­dələrlə  bən­z­ə­r­­­lik təşkil edir. Bu birgə də­yər­lər böl­gə­nin a­z­ə­r­bay­­can­lı­lara aid yurd yeri oldu­ğu­nun sübu­tud­­ur

[i] Bayramov, İ. Həqiqətin onomastikası: indiki Ermənistan Respublikası ərazisində tarixi-coğrafi adların dəyişdirilməsi və saxtalaşdırılması / İbrahim Bayramov, Nazim Mustafa; ideya müəl. K.Abdulla; red hey.: R.Həsənov [və b.]; layih. məsul A.Qurbanov; [buraxıl. məsul R.Kazımov; [Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi, Azərb. Resp. Prezidentinin İşlər İdarəsinin Prezident Kitabxanası, Azərb. Resp. Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, Azərb. Dillər Un-ti]. – Bakı, 2021. – S. 74.

[ii] Olaylar. –  2021. –  5-11 mart. –  S. 20.

[iii] http://www.anl.az/down/meqale/olaylar/2021/mart/737226.htm