QƏRBİ AZƏRBAYCAN İRSİ

Çırpılı karvansarası

Tarixi:
XVI–XVII əsrlərə aid
Yerləşmə /
Əvvəlki toponim:

Ağin  rayonunun Çırpılı  kən­­di

Yerləşmə /
Hazırkı toponim:

Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 3.ll.1947-ci il fərmanı ilə adı dəyişdirilib Crapi, sonra Nerkin Crapi qoyulmuşdur.

Təsnifatı:

Memarlıq

Mövcud vəziyyəti:

Hazırda karvan­saranın hündür girişinin tavan hissəsi yarıda­ğı­nıq vəziyyət­dədir. Qabaq hissəsin­dəki ki­çik tikili­nin üzə­­rinə xaç ele­menti əlavə olu­nub. Hər iki abi­də də ermə­ni­lər tərəfindən mənimsənilib, “erməni abi­də­si” ki­mi təqdim olu­­nur.

Məlumat:

İrəvan quber­ni­ya­sının Şörəyel mahalının Ağin  rayonunun Çırpılı  kən­­dindəki Çırpılı karvansarası (XVI–XVII əsrlərə aid)

Yol kənarındakı kəndə yaxın yaşıllıq əra­zidə yerləşən Çırpılı karvansarası Şərq me­mar­lığı üslu­bun­da tikilmişdi, böyük və çox sayda otaqlardan ibarət idi.  I Şah Abbasın tik­dirdiyi karvan­sarada,  əsasən, Müsəlman Şərqinin, o cümlə­dən Azər­baycanın orta əsr memarlığında istifadə edilən nal formalı çatma tağlar tətbiq olunmuş­dur. Təxmini olaraq eni 12 metr, uzun­luğu 30–35 metr, giriş hissəsinin hün­dür­lüyü 5–6 metr, otaqlar yerləşən bölmənin hündürlüyü isə 3–3,5 metr civarındadır.  

 

Çırpılı kar­vansarası böyük çay və qaya daşları ilə tikilib. Karvansa­ranın 3 tağlı hündür gi­ri­şi mövcuddur. Geniş giriş bölməsindən sonra başlayan uzun dəhlizin sağ və sol tərəfində otaqlar mövcud olub. Hər tağın bir otaq olduğu güman edilən karvan­saranın təxmini olaraq 12 otaqdan ibarət oldu­ğu­nu söyləmək mümkündür. “İrə­­van əyalə­ti­nin icmal dəftəri”ndə Şörəyel sanca­ğın­da (Pəmbək əyaləti ilə birlikdə) 172 kəndin mövcudluğu gös­tərilir.

 Nadir şa­hın dövründə verilən mə­lu­mata görə, İrə­van xanlığının tərkibinə daxil olan Şörəyel mahalında 109 kənd mövcud olmuşdur. 1804-cü ildə Şö­rəyel sultanlığının rus qoşunları tərə­findən işğalından sonra bir neçə kənd istisna olmaqla, qalan bütün kəndlərə Türkiyə­dən köçürülüb gətirilən ermənilər məs­kun­laşdırılmış­dı.[i]

Memarlığı ilə Azər­baycan maddi-mədəni irsini təmsil edən Çırpılı kar­­van­­sarası kənd və ətraf ərazilərdə azərbaycanlıla­rın yaşadığını, ərazinin azərbaycanlıla­rın məskunlaş­dı­ğı yurd yeri olduğunu göstə­rir.

Hazırda karvan­saranın hündür girişinin tavan hissəsi yarıda­ğı­nıq vəziyyət­dədir. Qabaq hissəsin­dəki ki­çik tikili­nin üzə­­rinə xaç ele­menti əlavə olu­nub. Hər iki abi­də də ermə­ni­lər tərəfindən mənimsənilib, “erməni abi­də­si” ki­mi təqdim olu­­nur.


 

 

[i] https://www.facebook.com/IrevandaTurkler/photos/a.103700753039397/756358961106903

Fotolar:
    Videolar: