QƏRBİ AZƏRBAYCAN İRSİ

Qızılcıq kənd məscidi

Tarixi:
XVIII-XIX yüzil
Yerləşmə /
Əvvəlki toponim:

Yelizavetpol (Gən­­cə) qu­ber­ni­yasın Zən­gə­zur qə­za­sın­da, in­di Sisian ra­yo­nun­da­kı Qızıl­cıq kən­din­də

Yerləşmə /
Hazırkı toponim:

Qarakilsə ra­yo­nu 02.03.1940-cı ildən – Si­si­an, Qızılcıq kən­di -  İşxa­na­sar ad­l­a­n­­dırılıb

Təsnifatı:

Memarlıq

Mövcud vəziyyəti:

Qızılcıq kəndi 1918-ci ildə er­mə­ni soy­qı­rı­mı­na məruz qalıb. Kənd An­dro­ni­kin qul­dur dəs­tə­si tərə­fin­dən da­ğı­dılıb, kənd məs­cidi yan­dı­rı­lıb. Sovet haki­miy­­yə­ti döv­r­ün­də tikin­ti­si­nə ica­zə verilməyən məs­­cidin 1988-ci il de­por­ta­si­ya­sı­na qədər xa­ra­ba­lı­qları mövcud idi.

Məlumat:

Məscid Qızılcıq kəndində azərbaycanlı əha­li tərəfindən  tikilib. Aşağı 1 metr his­sə­si sal qaya daşlarından hörülən məscidin yer­də qalan hissəsi çay daşları ilə hörülüb.

 Mü­qəddəs yerləri ziyarətə gedənlər əhali tə­rəfindən məscidin həyətindən yola sa­lı­nır­dı. Dini bayramların qeyd olunması və yas mərasimlərinin təşkili məscidin axundu tə­rəfindən həyata keçirilirdi.  Qızılcıq kəndi 1918-ci ildə Andronikin quldur dəs­tə­si tərəfindən dağıdılıb, kənd məscidi yan­dı­rılıb. Əhalinin bir hissəsi qırılıb, salamat qalan hissəsi isə Minkənd, Laçın, Füzuli, Cəb­rayıl və Naxçıvana qaçmağa məcbur olub. Kənddə 1873-cü ildə 165 nəfər, 1886-cı ildə 287 nəfər, 1897-ci ildə 407 nəfər, 1908-ci ildə 450 nəfər, 1914-cü ildə 441 nəfər azərbaycanlı yaşayıb.1918-ci ildə azərbaycanlılar erməni təcavüzünə mə­ruz qalaraq deportasiya olunub. 

İndiki Er­mənistanda sovet ha­ki­miy­yəti quru­lan­dan sonra sağ qalanlar öz yurdlarına dönə bilib. Burada 1922-ci ildə 189 nəfər, 1926-cı ildə 122 nəfər, 1931-ci ildə 292 nəfər, 1987-ci ildə 466 nəfər azərbaycanlı ya­­şa­yıb[i]. 1988-ci ilin noyabr ayında kənd sa­kin­ləri Ermənistan dövləti tərəfindən qo­vu­lub. İndi kənddə ermənilər yaşayır [ii]. Toponim tor­pa­ğın rən­gini bil­di­rən qır­mı­zı mə­na­sında işlə­nən qızıl sözünə ki­çilt­­mə mənası bil­­di­rən -cıq şə­kil­çisinin ar­tırı­l­ma­sı yolu ilə əmə­­lə gəlib. Rel­yef əsasında ya­ra­nan dü­zəltmə qu­ruluşlu to­po­nim­dir. İslam abi­­dəsi məscid və ta­ri­xi faktlar kənd­in azər­bay­can­lılara məx­­sus olduğunu təsdiq edir[iii].

 

[i] Коркотян, З. Население Советской Армении за последние сто лет (1831-1931) / З.Коркотян. – Ереван: Мелконян фонд, 1932. – С. 76-77, 146-147.

[ii] Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası / Tərt. ed. S.Əsədov; elmi red.: B.Budaqov, Q.Qeybullayev. – Bakı: Gənclik, 1995. – S. 184-185.

[iii] 9https://az.wikipedia.org/wiki/Q%C4%B1z%C4%B1lc%C4%B1q_(Sisyan

Fotolar:
    Videolar: