QƏRBİ AZƏRBAYCAN İRSİ

Şişqaya kəndində tarixi abidələr

Tarixi:
XIII-XIV yüzil
Yerləşmə /
Əvvəlki toponim:

Göyçə ma­ha­lı­ Basarkeçər ray­o­nu Şiş­qaya kən­d­­in­də.

Yerləşmə /
Hazırkı toponim:

Basarkeçər ra­y­o­­nu – Var­de­nis, Şiş­qaya 3.04.1­9­­91-ci ildən Quqa­riç, 8.08.1991-ci ildə təkrar də­yiş­dirilib Qe­ğam­asar adlan­dı­r­ı­lıb.

Təsnifatı:

Arxeoloji abidə

Mövcud vəziyyəti:

Şişqaya kənd­in­dəki qədim al­ban abidələrinin bir qisminə er­mə­ni ele­ment­l­ə­ri əlavə edilib, er­məni abidəsi ki­mi nümayiş o­l­u­­nur. Er­mə­ni­ləş­dirə bil­mə­dik­ləri abidələr isə da­ğı­dılıb məhv edilib.

Məlumat:

Şişqaya kəndi azərbaycanlıların həyat və məişət şəraitini özündə əks etdirən XIII-XIV yüzillərə aid abidələrlə zəngin olub [i]. Kəndin ərazisində adları türk topo­nim­lərindən ibarət çox mənzərəli və gəz­məli yerlər vardır. Onlardan tarixi III-V yüz­illərə təsadüf edən, üzərində Qrabar əlifb­ası ilə yazılan, Alban türklərinin yaşa­masından bəhs edən, xaç daşları tarixi abidələr, kəndin şimal hissəsində xır­da qırmızı daşlardan ibarət təpə dini abi­dələrdir. Abidəyə qonşu kəndlərdən olan sakinlər də nəzir gətirər və niyyət edər, çıraq yandırar və arzu dilərdilər [ii].

Kənd Şah İs­ma­yıl Xə­ta­inin ha­ki­­­miy­yətindən əv­­vəl də möv­cud olub. Sarı­ya­­qub və Baba­can kən­d­lərinin Şiş­qa­ya­dan kö­çən­­lər tə­rə­f­in­dən sa­lın­dı­ğı mə­­­lumdur. Sa­­rı­­ya­qub kənd­i­­nin idarə­çi­li­yi­nin Şah İsmayıl tə­rə­­f­indən Mis­kin Abdala hə­va­lə edil­məsi, bu mə­sə­lənin də­qiq­­li­yi­ni bir daha təs­diqləyir.1728-ci ilə aid mən­bələrdə adı qеyd olunub. Əha­linin əsas his­­səsini C­ə­­nubi Azər­­ba­y­canın Xoy, Rum, Ma­zan­­daran, Di­yar­­bəkr, İsfahan əya­lətlərindən və İrəvan maha­lı­­nın Uluxanlı böl­­gə­si­nin Neci­li kə­n­d­­indən ­gə­lən­lər təşkil edir­­dilər. Kəndin adı Qo­ca­­dağ və Qara­dağ adla­nan hər iki dağın ara­sın­da yer­ləşən, hün­­­dür­lüyü 45-50 metrə çatan Şiş­­qa­yanın adı ilə bağ­lıdır [iii].

 

 


[i] Bayramov, İ. Həqiqətin onomastikası: indiki Ermənistan Respublikası ərazisində tarixi-coğrafi adların dəyişdirilməsi və saxtalaşdırılması / İbrahim Bayramov, Nazim Mustafa; ideya müəl. K.Abdulla; red hey.: R.Həsənov [və b.]; layih. məsul A.Qurbanov; [buraxıl. məsul R.Kazımov; [Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi, Azərb. Resp. Prezidentinin İşlər İdarəsinin Prezident Kitabxanası, Azərb. Resp. Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, Azərb. Dillər Un-ti]. – Bakı, 2021. – S. 261.

[ii] https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9Ei%C5%9Fqaya

[iii] https://www.facebook.com/Shishkaya-GegharkUnik-Armenia 116477341701105/?__tn__=kC*F

Fotolar:
    Videolar: