Tovuzqala qalası
Gəncə quberniyası Qazax qəzasındakı keçmiş Şəmsəddin rayonu Tovuzqala şəhərində.
Gəncə quberniyası – Yelizavetpol, Şəmsəddin raoyonu – Berd, Tovuzqala şəhəri – 7.11. 1995-ci ildən Tavuş vilayətinin inzibati ərazisinə daxil edilib.
Memarlıq
Qala ermənilər tərəfindən təmir və restavrasiya olunub, mənimsənilərək erməni abidəsi kimi təqdim olunur [i].
[i] Yenə orada. - S. 272.
Toponim türk dilində “dağ” mənasında istifadə olunun “tov” sözü ilə “uz” (oğuz) etnonimindən və “qala” sözündən əmələ gəlib, “dağ uzların (oğuzların) qalası” mənasında istifadə olunur[i]. Qala görkəm olaraq tarixi Şuşa qalası ilə oxşarlıq təşkil edir. Müxtəlif növ daşlardan istifadə edilib, qala divarlarında müxtəlif rənglərdə ağ, sarı, boz və qara daşların olması hündürlük ərazidə yerləşən qalanı daha da gözəl və əzəmətli göstərir [ii].
Tovuzqala qədim oğuz yurdu olub. Qala müdafiə məqsədi ilə inşa olunub.
[i] Мурзаев, Э.М. Словарь народных географических терминов / Э.М.Мурзаев. – М.: Мысль, 1984 . – C. 653.
[ii] Sümər, Faruq. Oğuzlar: tarixləri, boy təşkilat dastanları / Faruq Sümər; tərc. R.Əsgər. – Bakı: Yazıçı, 1992 . – 432 s.