QƏRBİ AZƏRBAYCAN İRSİ

Zəngəzur ma­h­a­­lı Qafan ra­­yonu ra­yon mər­kəz­in­dən 7 km şi­mal­da, Oxçu ça­yı­nın sol sa­hi­lin­də­ki Şə­hər­cik kən­dinin ya­xın­lı­ğında yer­ləşir.

Şəhərcik kən­d­i­nin  adı də­yiş­di­rilib. Erməni m­ə­n­­bələrində Şhar­cik for­ma­sın­da qeyd edi­lir [i] .

[i] Qorqodyan, Z. 1831-1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi / Z.Qorqodyan. – İrəvan: Melkonyan fond, 1932. – S. 60.

Memarlıq

1965-ci ildə Er­mə­nistan Elm­lər Aka­de­mi­ya­sı­nın tarixçiləri Vəng deyil, Va­ha­na­vank (Va­han k­i­l­­­­­səsi) ad­lan­dı­ra­raq öz­lə­rinin he­sab etmiş, qey­­diy­yat­dan ke­çir­miş­lər.

Orta əsrlər dövründə Zəngəzurda bir sıra ta­rixi abidələri süni surətdə saxta­laş­dı­ra­raq onları xristian kilsəsi, məbədi ad­lan­dır­maqla VII-X yüzilliklərdə bu diyarda guya ancaq ermənilərin yaşadıqlarını sübut etməyə  cəhd edilir.

 Ən qəribəsi bu­dur ki, məbədlərin ermənilərə məxsus ol­madığını bildikdən sonra da bunu etiraf etmək istəmir, əksinə, dövlət qoruğu sə­viy­yəsində qeydiyyatdan keçirirlər. 

Qa­fan rayonundakı Şəhərcik kəndinin 4 km mə­safəsində kəndin Vəng deyilən yaşa­yış sahəsində bir neçə otaqdan ibarət olan bir binanın xarabalığını 1965-ci ildə Ermənistan Elmlər Akademiyasının ta­rix­­çilər Vəng deyil, Vahanavank (Vahan kil­səsi) adlandıraraq özlərinin hesab etmiş, qeydiyyatdan keçirmişlər. Halbu­ki, həmin abidənin daşlarından birinin üzərində qrabar (qədim erməni dili) ilə aşağıdakı sözlər yazılıb: “Bu abidəni Alban çarı Sənəkərimin qızı 913-cü ildə tikdirib”.

 Alban hökmdarı Sənəkərimin qızı tərəfindən inşa edilən məbədin daşı üzə­rindəki yazılar alban məbədi oldu­ğu­nu təsdiq edir [i].

Abidənin daş­lar­ın­­­dan birinin ü­z­ə­­­­rində qrabar (qə­­­dim erməni dili) ilə aşa­ğı­da­kı s­ö­z­­lər ya­zı­lıb: “Bu abidəni Al­ban çarı Sə­nə­k­ə­ri­m­in qızı... 913-cü il­də tik­dir­­miş­dir”. Bu ifa­də ərazi və abi­d­ə­nin Azər­bay­­can tarixinin qədim mi­rası ol­duğunu təs­diq­ləyir.

[i] Əliyev, V. Zəngəzurda qalan izimiz / Vilayət Əliyev. –  Bakı, 2004. –  S. 10.